Bankalar yükselen faizlerin karşısında konut kredisi kullanmak isteyenleri yakından ilgilendiren bir karara imza attı.
Daha seçici davranan bankalar artık aylık ortalama geliri 40 bin lira ve üzerinde olan, gelir düzeyi yüksek, hatta beyaz yakalı, kredi skoru yüksek ve düzenli ödeme yapanlara öncelik tanıyor.
Merkez Bankası’nın enflasyonla mücadele kapsamında parasal sıkılaştırma adımları, konut kredisi faizlerine de yansıdı. Son 5 haftada konut kredisi faizleri 10,1 puan artışla yıllık ağırlıklı ortalamada yüzde 34,09’a ulaştı. Böylelikle son 5 yılın en yükseğine çıktı.
En son 2018 yılının 26 Ekim haftasında yüzde 29.2’yi görmüştü. BDDK verilerine göre, faizlerin yükselişe geçtiği 26 Haziran – 21 Temmuz 2023’ü kapsayan son beş haftada kredi kullanımı da yüzde 0,2’lik artışla adeta yerinde saydı.
KONUT PAZARI YÜZDE 30 DARALABİLİR
Dünya Gazetesi’nde yer alan habere göre, bankaların kredi verirken çok seçici davrandığını, konut kredisinde faizlerin yüzde 3 seviyesini bulduğuna işaret eden sektör temsilcileri, “Ekspertiz değeri 5 milyon liralık bir konutta bulunabilecek rakam 1-2 milyon lira. O nedenle cebinde 3 milyon lira peşinatın hazır olması gerekiyor. Kredinin yüzde 20’sine ancak bulabiliyor. Ortalama 2 milyon lira bir kredide aylık taksit 60-70 bin lira. Böyle olunca da krediye erişim problem, bu taksiti ödemek ikinci bir problem. Yeni şeyler düşünüp hayata geçirmeden konut açığını çözmek mümkün görünmüyor” diyor.
Konut kredisi için yapılan kredi başvurularında olumlu geri dönüşlerin azaldığına işaret eder sektör temsilcileri, “Şu anda inşaat firmaları da tüketiciler de krediye erişimde zorlandığı için satışları etkiliyor. Böyle devam ederse yıl sonunda pazarda en az yüzde 30 daralma kaçınılmaz olur” değerlendirmesinde bulundu.
İPOTEKLİ SATIŞLARDA GERİLEME
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) bu yıl şubat ayında yaptığı düzenlemeyle, ekspertiz değeri 5 milyon TL ile 10 milyon TL arasındaki sıfır konutlar için yüzde 70-80 oranında kredi kullanma imkanı söz konusu. Ancak çoğu banka 250 bin TL üst limitte kredi kullandırırken, bazı bankalarda en çok 3 milyon liraya kadar finansman sağlıyor. Söz konusu 3 milyon liralık konut kredisi güncel ortalama 2,90 faizle hesaplandığında, aylık taksitler 120 ay 90 bin lirayı buluyor. Toplam ödeme 10 milyon 810 bin liraya ulaşıyor. Finansmana erişimde yaşanan sıkıntılar, konut satışlarında ipoteklinin payını yüzde 30’lar seviyesinden yüzde 20’nin altına düşürdü.
ORTALAMA GELİR KRİTERİ 40 BİN TL
Bankacılık kaynaklarından edinilen bilgilere göre, maliyetlerin arttığı ortamda kredi verirken bankalar da daha seçici davranıyor. Kredilerde aylık ortalama geliri 40 bin lira ve üzerinde olan, gelir düzeyi yüksek, hatta beyaz yakalı, kredi skoru yüksek ve düzenle ödeme yapan başvurulara bakılıyor.
EN SON 2016-2018 DÖNEMİNDE YÜZDE 29’U AŞMIŞTI
Konut kredisi faizleri yüzde 29’u en son 2016-2018 döneminde aşmıştı. ABD’li rahip Andrew Brunson krizinin yaşandığı dönemde, S&P ve Moody’s’in not indirimleri ile ABD’nin çelik, alüminyum ithalatına getirdiği ek yüzde 50 vergiler karşısında dolar kurunu baskılamak için Merkez Bankası o dönemde faiz artırımına gitmişti. Yıla 3,79’dan başlayan dolar, aynı yılın ağustos ayında yaşanan Brunson krizi, not indirimleri ve ek vergiler karşısında 5 TL eşiğini geçmiş, hatta 7 liranın üzerine görmüştü. Kur şoklarıyla mücadele için eylül sonundaki ilk faiz toplantısında politika faizi yüzde 17,50’den, yüzde 24’e çıkmış söz konusu artırım, konut kredisi faizlerini de yüzde 29’a kadar taşımıştı.
