Yaz mevsiminin gelmesiyle birlikte tatil planları hız kazanıyor. Eğitim kurumlarının yaz tatiline girmesi ve yaklaşan Kurban Bayramı, çalışanlar ile emeklilik haklarını kullanarak çalışmaya devam eden EYT'liler için izin günlerini planlama zamanını işaret ediyor.
1- KAÇ GÜN İZİN YAPILABİLİYOR?
Türkiye'de iş hayatını düzenleyen yasalara göre işçilere tanınan yıllık ücretli izin hakları, hizmet süreleri ve yaş gruplarına göre farklılık gösteriyor. İşe başladıkları andan itibaren en az bir yılını dolduran çalışanlar, deneme süresi dahil olmak üzere yıllık izin kullanma hakkına sahip oluyorlar.
Hizmet süresi bir ile beş yıl arasında olan işçiler için belirlenen minimum izin süresi 14 gün iken, bu süre beş yıldan fazla ve on beş yıldan az olanlar için 20 güne, on beş yıl ve üzeri hizmet süresine sahip olanlar için ise 26 güne çıkıyor.
Yarı zamanlı çalışanlar için izin süresinde bir azalma söz konusu olmazken tam zamanlı çalışanlarla eşit izin hakkına sahipler. Ayrıca 18 yaş altı ve 50 yaş üstü çalışanlar için asgari izin süresi 20 gün olarak ifade ediliyor. Bu süreler iş sözleşmeleri ile artırılabiliyor. Yeraltı işlerinde çalışan işçilerin izin süreleri ise dört gün fazladan veriliyor.
2- HAFTA TATİLİ VE BAYRAM DÖNEMİ YILLIK İZİN SÜRESİNE DAHİL EDİLEBİLİR Mİ?.
Çalışanların yıllık ücretli izin hakları hesaplanırken izin dönemlerine denk gelen resmi tatil ve hafta sonları gibi özel günler izin sürelerinden düşülmüyor. Mesela bir çalışan bir haftalık izne ayrıldığında ve bu süre içerisinde bir bayram tatili varsa bu iki gün izin hesabına katılmıyor ve çalışan yalnızca beş günlük izin kullanmış sayılıyor. Benzer şekilde eğer çalışan 14 günlük izin kullanıyorsa ve bu süreçte iki gün hafta sonuna rastlıyorsa gerçekte 16 gün izin yapması gerekiyor.
3- YILLIK İZİN EN AZ KAÇ GÜN OLABİLİR?
Çalışanların yıllık izin hakları ister tek seferde isterse de çeşitli zaman dilimlerine bölünmüş şekilde kullanılabilir. İşveren, izin sürelerini bölme kararı aldığında bu durumu çalışanın onayına sunmakla yükümlüdür. Yıllık izinlerin bölünmesinde sayısal bir üst sınır bulunmamakla birlikte bölünen herhangi bir izin diliminin en az on gün olması gerekmektedir.
4- KULLANILMAYAN YILLIK İZİNLER YANAR MI?
SSK'ya tabi çalışanlar, yıllık izinlerini ertesi yıl veya farklı bir zaman diliminde kullanma hakkına sahipler. Yasal olarak, işçilerin yıllık izin haklarından feragat etmeleri mümkün değildir. İşçiler, kullanmadıkları izin günleri için işverenden ödeme talep edemezler.
İş sözleşmesinin sona ermesi halinde, işçiye veya yasal mirasçılarına izin ücreti ödenmektedir. İşten ayrılan işçi de kullanmadığı izinlerin ücretini alabilir. Emeklilikte EYT kapsamında olanlar da bu haktan yararlanabilmektedir. Çalışma süresince kullanılmayan izinlerin ücreti ödenmez ancak izin ücreti talepleri için beş yıllık bir zaman aşımı süresi bulunmaktadır.
5- MAZERET İZİNLERİ YILLIK İZİNDEN KESİLİR Mİ?
Yıllık izin hesaplamalarında, çalışanların yıl içerisinde kullandıkları mazeret izinleri ve sağlık raporları dikkate alınmıyor. İş Kanunu'na göre bu süreler yıllık izin süresinden düşülemez.
6- MEMURLARDA İZİNLER NASIL DEĞİŞİYOR?
Memurların yıllık izin hakları, hizmet sürelerine göre değişiklik göstermektedir. On yıla kadar olan hizmet süresi için yirmi gün, on yıldan uzun süre hizmet edenler için ise otuz gün izin verilmektedir. Önceki yıl kullanılmayan izinler, yalnızca takip eden yıl içerisinde kullanılabilir aksi takdirde bu izinler bir sonraki yıla aktarılamaz.
7- UZAĞA GİDECEKLERE KAÇ GÜN YOL İZNİ VERİLİYOR?
İşçiler, yıllık izinlerini işyerinin bulunduğu şehir dışında geçirmek istediklerinde bu durumu belgelemeleri ve yol izni talebinde bulunmaları halinde işverenler tarafından en fazla dört günlük yol izni verilmesi gerekmektedir.
Yol izni süresince ücret ödenmezken yasal yıllık izin süresi boyunca işveren tarafından ücretin ödenmesi ve sigorta primlerinin yatırılması zorunludur.
MEVSİMLİK İŞÇİLERDE DURUM
8- MEVSİMLİK İŞÇİLERİN ÜCRETLİ İZİN HAKKI VAR MIDIR?
İş Kanunu gereğince 1 yılın altında süreyle mevsimlik ya da kampanya bazında istihdam edilen kişilere yıllık ücretli izin hakları tanınmamaktadır. Dolayısıyla mevsimlik işlerde çalışan işçiler, bu süre zarfında yıllık ücretli izne hak kazanamamaktadır.
9- YILLIK İZİNDE BAŞKA YERDE ÇALIŞILABİLİR Mİ?
Yıllık ücretli iznini kullanmakta olan işçinin izin süresi içinde ücret karşılığı bir işte çalıştığı anlaşılırsa, bu izin süresi içinde kendisine ödenen ücret işveren tarafından geri alınabilir.
10- EYT’LİNİN İZİNLERİ NASIL HESAPLANACAK?
EYT yasasından faydalanan ve emekli olduktan sonra aynı işyerinde çalışmaya devam eden bireyler emeklilik öncesi dönemleri de dahil edilerek hesaplanan yıllık izin haklarından yararlanabilecekler. Emeklilik sonrası farklı bir işyerinde işe başlayanlar için ise yıllık izin süresi, yeni işe başlayan bir çalışan gibi 14 gün olarak belirlendi, beş yılın tamamlanmasıyla birlikte bu süre 20 güne yükseltilecektir.
