İbranameler, çalışan ve işverenlerin yakından ilgilendiği önemli belgelerden biridir. Bu belgelerin geçerli olabilmesi için mutlaka çalışanın imzaladığı yazılı bir belge olması gerekiyor. Ancak, çalışanın imzaladığı ibraname ile tazminatını kaybedebilmesi de mümkün.
İşte ibranamelere dair bilinmesi gereken detaylar:
İBRANAMELER VE BORÇTAN KURTARMA
İbranameler, tarafların birbirlerine borç ve alacaklarının kalmadığını gösteren belgelerdir. İşçiden baskı ile ibra alınması mümkün olduğundan, kanun sıkı şartlar öngörmüştür. Bu belgeler, borcun ödenmesiyle aynı seviyede değerlendirilmektedir.
Milliyet'ten Cem Kılıç, konuyla ilgili merak edilen detaylarını söyle açıkladı.
YARGITAY KARARLARI VE İBRA SÖZLEŞMELERİ
Yargıtay’a göre, “İş ilişkisi devam ederken düzenlenen ibra sözleşmeleri geçersizdir. İşçi bu dönemde tamamen işverene bağımlı durumdadır ve iş güvencesi hükümlerine rağmen iş ilişkisinin devamını sağlamak veya bazı alacaklara bir an önce kavuşabilmek için iradesi dışında ibra sözleşmesi imzalamaya zorlanabilir.” Bu nedenle, iş ilişkisi devam ederken yapılan ibra sözleşmeleri geçersiz sayılmaktadır.
İş sözleşmesinin sona ermesi de yeterli değildir. İş sözleşmesinin sona ermesinden itibaren bir ay geçmiş olmalıdır. Yargıtay’a göre, “İbranamenin tarih içermemesi ve içeriğinden fesih tarihinden sonra düzenlendiğinin açıkça anlaşılamaması durumunda ibranameye değer verilemez.”
YAZILI OLMA ZORUNLULUĞU VE GEÇERSİZLİK NEDENLERİ
İşçinin baskı altında imzaladığı bir ibraname geçersiz sayılıyor. Yargıtay’a göre, ibra sözleşmesi yapılırken taraflardan birinin esaslı hataya düşmesi, diğer tarafın hile veya korkutma ile imzalatması durumunda, ibra iradesinden söz edilemez.
Ayrıca, aşırı yararlanma (gabin) ölçütü de ibra sözleşmelerinin geçerliliği noktasında değerlendirilmelidir. İşverenin, işçinin alacağını alamayacağını bilerek çok düşük bir ödemeye razı etmesi de geçersiz kabul ediliyor.
İBRA KONUSU ALACAKLARIN BELİRTİLMESİ
İbranamede, ibra konusu alacağın türü ve miktarının açıkça belirtilmesi gerekmektedir. Örneğin, işçiye kıdem tazminatı veya ihbar tazminatı olarak ne kadar ödendiğinin açıkça yazılması gerekmektedir. Ayrıca, yazılan tutarların banka kanalıyla ödenmiş olması da aranmaktadır.
Yargıtay’a göre, “Varlığı şüpheli veya tartışmalı olan borçların ibra yoluyla sona ermesi mümkün değildir. Bu nedenle, işçinin hak kazanmadığı ileri sürülen bir borcun ibraya konu olması düşünülemez.”
İŞVERENİN İBRA ŞARTLARI
İşverenin ibrasında süre ve ödeme gibi geçerlilik koşulları aranmamaktadır. Yargıtay, işverenin “Cezai şart ve eğitim gideri talep ettiği veya işçinin vermiş olduğu zararın tazminine dair uygulamalarda, işçinin işverene borçlu olduğu durumlarda, taraflar herhangi bir sınırlamaya tabi olmaksızın işçinin borçlarını ibra yoluyla sona erdirebilirler” diyerek bu hususu açıkça belirtmiştir.
