ABD'nin eski Başkanı Barack Obama, göreve gelmesinden 3 gün sonrasında ilk insansız hava aracı saldırılarının emrini vermişti. Sonraki 8 yıl boyunca, ABD'nin silahlı insansız hava araçları kullanarak hedefli öldürme programının genişlemesini sağladı. Bu kadar ilgi gösterilmesinin nedeni ABD'nin personelini riske atmaması ve saldırıların fazla dikkat çekmeden ve sözde daha hassas bir şekilde gerçekleştirilebilmesiydi. Ancak sivil kayıplar göz ardı edildi ya da önemsiz gösterildi.
'İLK DEFA HAVA ÜSTÜNLÜĞÜ OLMADAN GÖNDERİYORUZ'
Ancak sonraki dönemde drone savaşları dramatik bir evrim geçirdi. Daha önceki yıllarda hiç bu kadar ayıda insansız hava aracı bu kadar yoğun halde kullanılmamıştı. ABD programı yaklaşık 12 milyon Dolar'a mal olan pahalı Predator insansız hava araçlarına hiç dayanıyordu.
Ancak Türkiye, İran ve Çin'de üretilen çok daha ucuz dronlar, Etiyopya'nın Tigray Halk Kurtuluş Cephesi'nin hızlı ilerleyişini tersine çevirmesi ve devlet dışı aktörlerin saldırılarına zarar vermesi de dahil olmak üzere zaferler için öne çıkmaya başladı.
2021 yılında o zamanlar ABD Merkez Komutanlığı komutanı olan General Kenneth McKenzie bu durumu, "Kore savaşından bu yana ilk defa tam bir hava üstünlüğü olmadan faaliyet gösteriyoruz" sözleriyle açıkladı.
McKenzie'nin açıklamasından bu yana tablo daha da netleşti. Ukrayna ve Myanmar'da, hobisi olanlar için ya da tarım için tasarlanmış ve sadece birkaç yüz dolara üretilebilen ticari insansız hava araçları saldırılar için donatıldı. Myanmar'daki cunta 3 yıl süren iç savaşın ardından ülkeyi elinde tutmaya çalışıyor ve insansız hava araçları iç savaşta kilit bir rol oynuyor. İki hafta önce, on binlerce dolara mal olduğu söylenen daha sofistike Ukrayna deniz insansız hava araçları, Karadeniz'de on milyonlarca dolar değerinde bir Rus savaş gemisini batırdı.
ÇOĞU GÖREVLERİNDE BAŞARISIZ OLUYOR
Yeni tür silahlı insansız hava araçlarının önemi bu kadar abartılmamalı. Çoğu gönderildikleri görevde başarısız oluyor. Verebilecekleri hasar ise füzelerle kıyaslandığında çok az. Genellikle sembolik saldırılarda ya da elektrik şebekeleri gibi kritik altyapıya zarar vermede ve konvansiyonel silahlarla birlikte kullanıldıklarında daha etkili olabiliyor. 2019'da petrol işleme tesislerine yapılan bir insansız hava aracı ve füze saldırısı Suudi Arabistan'ın petrol üretimini geçici olarak yarıya indirmeyi başardı.
İnsansız hava araçlarını kullanmak Ukrayna'nın Rusya topraklarının derinliklerindeki hedefleri vurmasına da olanak verdi ki bunu diğer ülkelerden gönderilen silahlarla yapmasına izin verilmiyor. Cihazlar ele geçirilse dahi maliyeti çok yüksek olabiliyor: Husiler'in kullandığı Shahed insansız hava araçları yaklaşık 16 bin sterline mal olurken, İngiliz donanmasının onları engellemek için kullandığı Sea Viper füzeleri 1 milyon sterlinden fazlaya mal oluyor. Silahlı insansız hava araçlarının etkinliği o kadar açık ki, Rusya Ukrayna'nın tekniklerini kendisi de benimsemiş durumda. ABD ordusu da milyonlarca dolarlık Reaper'larının yanı sıra çok sayıda ucuz insansız hava aracına yatırım yapmak istiyor.
