Milyonlarca çalışanın 8 Eylül 1999’daki düzenlemeyle emeklilikleri ertelendi. Ardından 31 Mayıs 2006''da çıkarılan 5510 sayılı kanunla nihai emeklilik yaşı 65’e kadar çıkarıldı. Milyonlarca insanın mağduriyetlerin giderilmesi için önerilen teklifler, ''oluşacak mali yük'' gerekçesiyle reddedildi.
Ekonomik krizin etkisiyle seçmen desteğini önemli ölçüde kaybeden iktidar, son dönemde EYT sorununu yeniden gündeme aldı. EYT''li sayısının, Mayıs 2022 itibariyle 4 milyon 683 bin 441 kişi olduğu belirtiliyordu.
Düzenlemenin, Ocak 2023''te Meclis''e gelerek yasalaşması bekleniyor. Bu sırada yeni detaylar da ortaya çıkmaya devam ediyor.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin dün yaptığı açıklamada "EYT ile ilgili teknik çalışmalarımız tamamlanmak üzere. Eskiden dijital ortamda kayıtlar tutulmadığı için, mevzu da 99 8 Eylül öncesi olduğu için o yıllarda farklı işletmelerde farklı zamanlarda çalışmış özellikle özel sektörde çalışan 4A''lı diye tabir ettiğimiz sigortalı işçilerde bu çok yaygın.
Bunların herhangi bir kaybı olmasın, kayıt dışında kalanların da kayıt içine alınması, tespit edilmesi, bunların dijital ortama aktarılması konusunda çalışmalarımız etraflı bir şekilde sürüyor. Yurt dışından çalışanların, Türkiye''de çalışmış sonra yurt dışına gitmiş olan emekçilerimizin talepleri var. Konsolosluklarda yoğun bir çalışma var.
Bütün bunları bitireceğiz inşallah. Gerekli tedbirleri alıyoruz. Aldığımız tedbirlerden bir tanesi kıdem tazminatının ödenmesi konusunda KGF''den bir kredi verilmesi. Maliye Bakanımız Nebati Bey ile bu konuda görüştük. Bu konuda hazırlıkların yapıldığını kendileri de aktardılar. Kredi konusunu Nureddin Bey''le çözdük. Herhangi bir aksama olmayacak, bu konuları çözerek Türkiye ilerleyecek” demişti.
4A''LILAR DİKKAT
EYT''lilerin yüzde 80''den fazlasını SSK yani 4A''lılar oluşturuyor. Bunların büyük bir bölümü de halen çalışan sigortalılardan oluşuyor. Yaş ortalamalarına bakıldığında da genelde 45 ile 50 yaş arasında oldukları görülüyor. Çalışan EYT''lilerin büyük kısmı bulundukları şirketlerin hafızası durumundalar. Ve her biri birer kalifiye eleman.
Şirketler bu EYT''lileri kaybetmek istemiyor. Bu yüzden EYT''lilerin büyük kısmı emekli olduktan sonra çalışmaya devam edecekler.
TAZMİNAT HAKLARINA SAHİPLER
Mevcut mevzuatımıza bakıldığında emeklilik işlemlerinin başlatılabilmesi için işten ayrılmak gerekiyor. Bu durumda EYT''liler öncelikle çalıştıkları şirketlerden çıkış belgesi alacaklar. Çıkış işlemlerinde yani SGY''ye bildirimde sebep olarak ''emeklilik'' gösterilecek. Bu da onlara tazminat hakkı kazandırıyor.
Mevzuata göre kıdem tazminatı alabilmek için öncelikle son işyerinde en az 1 yıl çalışmış olmak gerekiyor. Ayrıca işten kendi istek ve kusuru dışında çıkartılma şartı da bulunuyor. Böylece istifa edenler kıdem tazminatı alamıyor. Ancak bunun istisnaları bulunuyor.
Yani istifa ederek tazminat almanın yolları var. 1475 sayılı yasanın 14. maddesine göre bunlardan birisi de emeklilik. Emeklilik sebebiyle istifa edenler tazminatı hak ediyorlar. Bu durumda EYT''liler emeklilik için işten çıkış yapacağından tazminatlarını da alacaklar.
DAMGA VERGİSİ KESİLİYOR
EYT''lilerin tazminatı da diğer çalışanlar gibi çalıştıkları yıl ve son brüt kazançları üzerinden yapılıyor. Burada brüt ücrete ayrıca yıl içinde yapılan düzenli nakit ödemeler de ekleniyor.Böylece giydirilmiş brüt ücret ortaya çıkıyor. Kıdem tazminatından sadece damga vergisi kesiliyor. Tazminat taksite bölünemiyor. Tazminat hesabında gün ve ay olarak çalışılan dönemlerde dikkate alınıyor.
ÖRNEK HESAPLAMA AÇIKLANDI
Brüt ücret: 12.000 TL
Brüt ikramiye: 24.000 TL
Çalışılan süre: 12 yıl
Ücrete eklenecek ikramiye:
24.000 /12= 2.000 TL
Giydirilmiş brüt ücret:
12.000 + 2.000= 14.000 TL
Tazminat tutarı:
14.000 x 12= 168.000 TL Damga vergisi: 1.275,12 TL Ödenecek tutar:
168.000-1.275,12= 166.724,88 TL
